Page 208 - Islamic Studies 05

207) / İSLAM ARAŞDIRMALARI JURNALI, Üçüncü il, beşinci sayı (payız-qış / 2024)

başlıqlar nəticəsində Xristian dini şərq dünyasında da
1
genişlənmişdir.”
Tədqiqatçı S. Şahhüseynova xristianların ibadət etmələri
mövzusunda maraqlı faktlara toxunur : “Uzun müddət
xristianların ibadət üçün xüsusi binaları olmadığından onlar
dua etməyə müxtəlif yerlərə gedir, çox vaxt da varlı
xristianların evlərində yığışmalı olurdular.Bəzən bu məqsədə

boşalmış anbarlar və ya sənətkar emalatxanaları da xidmət
edirdi. Yer olmadıqda xristianlar açıq səma altında da ibadət
edirdilər. Əvvəllər xristianlar ibadət üçün sinaqoqlara da
gedirdi, yəhudilərlə münasibətləri korlandıqdan sonra isə bu da
mümkün olmadı. Konstantinin dövründə xristianlıq rəsmən
vahid dövlət dini olmasa da ona üstünlük verilirdi. Artıq
xristianların öz məbədləri var idi və onlar aşkar ibadət edə
bilirdi. Konstantin özü isə artıq ölüm yatağında ikən xaç
2
suyuna salındı.”
Göründüyü kimi inanclarında inadkar olan xristianlar öz
etiqadlarının qorunması və ayinlərini saxlamaq mövzusunda
xüsusi xidmətlər göstərmişlər. Bu barədə uyğun tarix
kitablarında fikirlərə rast gəlmək olur.
Aydın Əlizadə tarixi faktlara əsaslanaraq xristianlığın dövlət
dininə çevrilməsi prosesində yeganə maneəni imperator
Yulianusda (Julianus ) ( 361- 363) görür: “ O, bütpərəstliyi
dirçəltmək istəyirdi və bütün dinlərə bərabər hüquqların
verilməsinin tərəfdarı idi. Lakin Yulianus İranla savaş zamanı
həlak olmuşdu və onun ölümündən sonra Xristianlığın dövlət
dininə çevrilməsi prosesi məntiqi nəticəsinə çatmışdı.”
3
Aydın Əlizadə rəsmi xristian təliminin yaranması prosesini bu
cür izah edir: “ IV əsrdə Xristianlıq artıq bütpərəstlik üzərində

1 Hüseyn Tofiqi, “ Böyük dinlərlə tanışlıq”, səh 170
2 Kulturologiya, səh 222
3 Aydın Əlizadə, “ Xristianlıq. Tarix və fəlsəfə ( ilk çağıar)”, səh 73